Nang ống mật chủ (hay u nang ống mật chủ) là bệnh lý dị dạng bẩm sinh của đường mật thường gặp. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng như xơ gan, ung thư đường mật. Hiện nay phẫu thuật nội soi 1 lỗ là phương pháp mới có hiệu quả, ít xâm lấn nhất trong điều trị nang ống mật chủ.
1. Bệnh nang ống mật chủ là gì?
Nang ống mật chủ là tình trạng giãn bẩm sinh của đường mật (ống mật chủ). Đây là một tình trạng ít gặp ở các nước phương Tây nhưng phổ biến ở các nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Tỷ suất thường gặp bệnh khoảng từ 1/100.000 – 1/150.000 trẻ. Nữ mắc bệnh nang đường mật bẩm sinh nhiều hơn nam giới, gấp 3 đến 4 lần. Nang ống mật chủ ở trẻ em thường được chẩn đoán trước 10 tuổi, chủ yếu trong giai đoạn sơ sinh.
Nang ống mật chủ được chia làm 5 type, phụ thuộc vào hình dáng và vị trí của các nang. Các type nang ống mật chủ gồm:
- Type 1: Chiếm đa số với 80-90 % các trường hợp. Nang thường dạng túi hoặc hình thoi, xuất hiện ở ống mật chủ.
- Type 2: các nang có dạng túi thừa có cuống, nhô ra từ thành ống mật chủ và nối thông với ống mật chủ thông qua một ống nhỏ.
- Type 3: các nang xuất phát từ phần thấp của ống mật chủ, dưới đoạn D2 của tá tràng.
- Type 4: còn được gọi là nang hỗn hợp vì có nhiều hình dạng khác nhau. Đây là tình trạng giãn lớn của hệ thống đường mật trong và ngoài gan.
- Type 5: còn được gọi là bệnh Caroli, các nang chỉ xuất hiện ở hệ đường mật trong gan.
2. Nguyên nhân bị nang ống mật chủ
Nguyên nhân bị nang ống mật chủ chưa được nghiên cứu nhiều. Giả thuyết được ủng hộ nhiều nhất là do còn tồn tại ống mật tụy khiến dịch tụy trào ngược lên hệ thống dẫn mật, lâu ngày gây giãn ống mật chủ.
3. Biểu hiện của nang ống mật chủ
Nhìn chung biểu hiện của nang ống mật chủ khác nhau tùy theo độ tuổi. Cụ thể như sau:
- Vàng da, vàng mắt: thường thấy ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Vàng da ở trẻ sơ sinh thường xuất hiện sớm, mức độ vàng da tùy thuộc vào mức độ nặng của bệnh.
- Đau bụng: thường gặp ở trẻ lớn hơn, ít gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Đau bụng có thể tái diễn nhiều lần. Đau bụng và vàng da là hai triệu chứng cổ điển của u nang ống mật chủ.
- Sốt nếu có biến chứng nhiễm trùng đường mật, viêm phúc mạc mật.
- Sờ thấy khối u ở bụng.
4. Biến chứng của nang ống mật chủ
Bệnh nếu không được điều trị thường gặp nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm đường mật, tắc mật, sỏi mật, viêm tụy lâu ngày có thể dẫn đến xơ gan, ung thư đường mật. Nguy cơ tiến triển phụ thuộc cụ thể vào từng thể bệnh và tuổi của bệnh nhân. Xơ gan, tăng áp lực hệ tĩnh mạch cửa là biến chứng dài hạn thường gặp ở người lớn với tỷ lệ khoảng 30%. Ung thư đường mật là biến chứng nguy hiểm nhất, thường gặp với tỷ lệ khoảng 9 – 28%.
5. Nang ống mật chủ được chẩn đoán như thế nào?
Nếu phát hiện trẻ có các biểu hiện nghi ngờ nang ống mật chủ thì phụ huynh nên đưa trẻ tới các cơ sở y tế uy tín để kiểm tra ngay.
Bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng, chỉ định thực hiện một số xét nghiệm như:
- Siêu âm là xét nghiệm thường quy nhằm đánh giá hình thái của ống mật chủ và hệ thống đường mật.
- Chụp cộng hưởng từ: là kĩ thuật hiện đại cho phép đánh giá chính xác hình ảnh của hệ thống đường mật đặc biệt là kênh chung của đoạn cuối ống mật và ống tụy
- Các xét nghiệm máu để đánh giá chức năng gan.
6. Điều trị nang ống mật chủ như thế nào?
Phương pháp điều trị nang ống mật chủ chính là phẫu thuật cắt bỏ đoạn ống mật chủ chứa u nang và nối mật ruột. Nguyên tắc của phẫu thuật là cắt bỏ toàn bộ ống mật chủ bị giãn lớn và túi mật, sau đó tái lập tuần hoàn mật ruột bằng cách khâu nối ống gan còn lại với ruột non, tá tràng. Như vậy, sau phẫu thuật, dịch mật vẫn lưu thông được xuống ruột để tiếp tục vai trò tiêu hóa thức ăn.
Phẫu thuật u nang ống mật chủ thường được tiến hành khi trẻ trên 3 tháng tuổi nếu bệnh đã được chẩn đoán trước sinh và hiện chưa có triệu chứng. Nếu có các biểu hiện vàng da, vàng mắt thì trẻ nên được can thiệp sớm từ 1-2 tháng tuổi. Trong trường hợp trẻ nhập viện với các biến chứng như viêm đường mật, viêm phúc mạc, cần ổn định bằng phương pháp điều trị nội khoa trước khi tiến hành phẫu thuật giải quyết nguyên nhân.
7. Mổ nang ống mật chủ
Có hai phương pháp phẫu thuật chính là mổ mở và phẫu thuật nội soi.
- Mổ mở: đây là phương pháp can thiệp cổ điển. Tuy nhiên phương pháp này có khá nhiều biến chứng như tổn thương cơ, sẹo mổ dài, lành xấu, đau, hồi phục chậm nên không còn được lựa chọn nhiều như trước đây.
- Mổ nội soi nang ống mật chủ: đây là phương pháp mới có hiệu quả trong điều trị nang ống mật chủ. Phương pháp phẫu thuật nội soi khắc phục được những hạn chế của phương pháp mổ mở như: ít đau, hồi phục nhanh, ít gây tổn thương thành bụng, vết thương nhanh lành và không để lại sẹo xấu.
- Phẫu thuật nội soi một lỗ là phương pháp mổ xâm lấn ít nhất. Bác sĩ chỉ mở một đường vào nhỏ, thường ngắn hơn 2cm để đưa dụng cụ phẫu thuật vào. Kỹ thuật này ít xâm lấn hơn hẳn so với phương pháp phẫu thuật nội soi thông thường cần đến 4 đường vào riêng biệt. Tuy nhiên phương pháp này khó thực hiện vì các dụng cụ phẫu thuật phải chen chúc nhau ở một đường vào, nên đòi hỏi bác sĩ phải có trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm vững vàng, thông thạo việc sử dụng các dụng cụ phẫu thuật nội soi để phát huy hết ưu điểm của phẫu thuật nội soi một lỗ. Sau mổ, trẻ phục hồi nhanh, ít đau, ít biến chứng, thời gian nằm viện ngắn.
8. Theo dõi sau mổ nang ống mật chủ?
Khám lại sau ra viện 1 tháng, 6 tháng, 1 năm. Khám lại ngay khi trẻ nôn, đau bụng, vàng da, tiêu phân bạc màu, sốt.
9. Phẫu thuật nội soi một lỗ ở đâu?
Hiện tại bệnh viện Xanh Pôn Hà Nội là cơ sở duy nhất nhất ở Việt Nam có thể thực hiện được phẫu thuật nội soi 1 lỗ không để lại sẹo để điều trị bệnh nang ống mật chủ ở trẻ em. Cụ thể Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Ngọc Sơn cùng ekip đã tiến hành thành công hàng trăm ca phẫu thuật nội soi một lỗ giúp nhiều trẻ em Việt Nam và quốc tế thoát khỏi căn bệnh nguy hiểm này.
Người bệnh được hỗ trợ thăm khám, đặt lịch mổ nhanh chóng, phẫu thuật hiệu quả với mức chi phí bình dân. Đặc biệt được hưởng đầy đủ các quyền lợi bảo hiểm y tế theo đúng quy định của nhà nước.
*Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể về tình trạng nang ống mật chủ ở trẻ cũng như cách điều trị phù hợp.
Để được tư vấn, đặt lịch khám, phẫu thuật điều trị nang ống mật chủ với Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Ngọc Sơn vui lòng liên hệ: 0333 670 888 hoặc 0974 184 568.
Tham khảo:
- Nguyen Thanh Liem, Mark D Stringer and Hock Lim Tam. Choledochal cysts.Pediatric Surgery, 7thedition, edited by Lewis Spitz and Arnold G Coran. Mosby 2013, pp. 667- 677
- https://vinmec.com
